De wetgeving loopt achter de realiteit aan. Ondertussen zoeken datahouders naar nieuwe oplossingen voor privacyvragen. Wat kan de wetgever daar van leren?
Welke oplossingen kiezen Big Data projecten bij gebruik van persoonsgegevens?
De maatschappelijke en economische waarde van uit big data verkregen inzichten is groot. Die waarde komt echter soms voort uit het combineren van datasets waardoor privacy-vragen ontstaan, of door het gebruik van persoonsgegevens. Dat vraagt om balans. De omgang met de juridische uitdagingen daarbij komt nog maar net op gang, en kant-en-klare oplossingen zijn er nog niet. Welke oplossingen kiezen organisaties die dit soort big data projecten uitvoeren in de praktijk? Hoe proberen ze privacy vraagstukken op te lossen, zonder daarbij de potentiële waarde verloren te laten gaan? Zijn die oplossingen herbruikbaar, en kunnen die eventueel zelfs het wetgevingsproces informeren? Dat zijn de vragen die de Finse overheid ons stelde.
Europese cases verzamelen en gekozen juridische oplossingen beschrijven
We maakten een flinke lijst van projecten waar datagebruik en privacy elkaar raken, uit heel Europa, en in diverse domeinen (zoals het sociale domein, gezondheidszorg, onderwijs, corruptiebestrijding). Onze aandacht gaat daarbij ook sterk uit naar de rol die de persoon over wie de data gaat zelf heeft. Enkele van die projecten beschrijven we vervolgens in meer detail, om de gekozen technische, organisatorische, en juridische oplossingen in beeld te brengen die zijn ingezet om te voldoen aan de privacy-voorwaarden. Duidelijk is dat big data niet alleen voor dataprotectie uitdagingen vormt, maar dat ook andere fundamentele juridische uitgangspunten met betrekking tot mededinging, intellectueel eigendom, en aansprakelijkheid een rol spelen. Die verschillende juridische raakvlakken zijn niet onafhankelijk van elkaar aan te lopen.
Grensverleggend werk, met open vizier
We staan voor een flinke reeks nieuwe juridische uitdagingen rond big en open data, die nog maar net in volle omvang zichtbaar beginnen te worden. Uiteindelijk is het onvermijdelijk dat wetgeving hierdoor zal veranderen, om de technische en digitale werkelijkheid gestand te doen. Veel wetgeving houdt immers nog geheel geen rekening met digitalisering. Dit betekent dat zowel regelgeving en handhaving als de rol van burgers en organisaties zal verschuiven. Met een onbevangen blik kijken we naar wat er momenteel in de praktijk wordt gedaan, en welke vernieuwende oplossingen of experimenten er zijn. Dat helpt om zonder vooroordelen te kijken hoe we tegelijkertijd onze privacy en het maatschappelijk nut van big data overeind houden.
—
Uitgevoerd in 2015-2016 door Marc de Vries en Ton Zijlstra
in opdracht van het Finse Ministerie van Transport en Communicatie, i.s.m. ETLA Research Institute of the Finnish Economy.
(Afbeelding Finse vlag, Seppo Vuoltenaho, cc-by)